زندگی و کارستان هنری میرزا محمدهادی

مهم‌ترین فرضیه‌ای که نگارنده را وادار به نگارش مقالهٔ حاضر کرد، این بود که میرزا محمدهادی، نقاش و مذهب سده دوازدهم هجری، برخلاف تصور برخی از هنرپژوهان که او را دو تن فرض کرده‌اند یک‌تن بیشتر نبوده و تنها در مقایسه با همسالانش اندکی بیشتر عمر یافته و بیش از نود سال زیسته است. نگارنده با این فرضیه و اثبات آن، از سه اشاره منابع مکتوب و تصویری بهره گرفته است تا سه دوره از زندگی او یعنی دوران جوانی، میان‌سالی و کهن‌سالی را روشن و شفاف سازد. بر این محور بود که دوران جوانی و یا دورهٔ شاگردی او نزد علی‌اشرف در سال‌های دهه پنجاه سدهٔ دوازدهم هجری از لابه‌لای رقم‌های متعدد وی بررسی شد و میزان فعالیت وی در زمان استادش علی‌اشرف و همکاری‌اش با وی در فراهم کردن مرقع میرزا مهدی خان استرآبادی موردبررسی قرار گرفت. دوره میان‌سالی او هم با اشارهٔ رستم الحکما در کتابش که او را از هنرمندان دربار کریم‌خان زند می‌نامند تفحص شد و حدود همکاری او در پدید آوردن مرقع E.14 سن‌پترزبورگ با همکاری نقاشان هم‌دوره‌اش محمدصادق و محمدباقر مشخص گردید و این نتیجه به دست آمد که محمدهادی از نقاشان نیمه دوم سده دوازدهم هجری است که دامنه فعالیتش تا سال‌های نخستین دوره قاجار کشیده شد و به‌قدری در هنر و صناعت خود شهرت داشت و به‌اندازه‌ای پایبند اخلاقیات شغل و پیشه خود بود که در بین مردم به‌نوعی اشتهار قداست دست‌یافته بود.